Ülkemizde, yıllar içerisinde vergi affı, matrah artırımı, varlık barışı, vergi barışı, stok affı gibi birçok ad altında mali aflar çıkarılmıştır. Bu aflar neden çıkarılır? Neden bazıları yükümlülüklerini yerine getirirken bazıları yerine getiremez? gibi birçok soru sorulmalı ve cevaplar bulunmalıdır. Bu sorular cevaplanmadığı takdirde ilerleyen zamanlarda, daha çok vergi afları çıkarmak zorunda kalınacağından şüphe yoktur.
Demokrasinin iyi işleyebilmesi için, iyi bir ekonomi şarttır. Fakir veya az gelişmiş ülkelerde demokrasinin işlememesi bir rastlantı değil, normal bir durumdur. İyi bir ekonomi içinse iyi bir hukuk sistemi olmazsa olmazdır. Hukukun olmadığı ekonomiler, ya devlet ağırlıklı rekabet gücü olmayan yapılardır ya da mafya tipi yapılardır. Bu söylediklerimi tarihi süreç tüm çıplaklığıyla ispat etmiştir. Onun için ülkemizde mutlaka hukukun egemen olduğu; güçlü bir ekonomiye sahip sağlam bir demokrasi kurmalıyız. Bunların hiç birisi birbirinden bağımsız düşünülemez hepsi birbirini tamamlayan fonksiyonlardır.
Genel olarak aflar uygun zamanda ve uygun ölçekte yapıldığında yaraları sarar, aksi halde hak ve adalet duygusunu zedeler.
Bir süredir ülkemizde birikmiş vergi ve sigorta primlerinin ödemelerinde kolaylık sağlanacağı başbakan, bakanlar ve üst düzey bürokratlar tarafından açıklanmaktadır. Son birkaç yıldır süren ekonomik kriz nedeniyle birçok kişi ve şirket sıkıntıya girmiş veya iflas etmiştir. Bu durumu onlar yaratmadılar ama cezasını onlar çekmektedirler. Bu manzarayı “onlarda basiretli bir tüccar gibi davransalardı, tedbirli olsalardı” gibi sözlerle açıklayamayız. Tıpkı toplumun kredi kartı batağından çıkamadığını beylik sözlerle açıklayamadığımız gibi. Ekonomik olayların sosyal ve hukuksal kısımlarını göz ardı ederek sonuç çıkarıp çözüm yolları aradıkça hep başladığımız noktaya ulaşırız tıpkı şimdi olduğu gibi.
Yapılmak istenen ödeme kolaylığı son birkaç yıldır devam eden ekonomik kriz nedeniyle ödenememiş vergi ve sigorta primlerinin ödenmesinde önemlidir mutlaka yapılmalıdır ancak bu çok kolay ve basit bir tedbirdir ülkemizde yıllardır her üç beş yılda bir ekonomik kriz yaşanmakta ve bundan çok fazla kişi özelliklede küçük esnaf etkilenmektedir. Bu krizlerin yaraları doğru sarılmadığı için kayıt dışı ekonomi gittikçe artmaktadır hem de her türlü önleme rağmen.
Yapılması Gerekenler:
- Sadece ekonomik kriz dönemlerinde değil normal zamanlarda da ekonomik sıkıntıya giren veya iflas eden kişi ve kuruluşların durumları belli kuruluşlarca incelenip ekonomiye tekrar kazandırılması mümkün görülenler için acilen gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu durumda gerekirse vergi ve sigorta primleri gibi devlet alacakları uygun biçimde ertelenmeli ceza ve gecikme zamları hiç alınmamalıdır, böylece bu kişi ve kurumlar ekonomiye kazandırılarak sayısız ekonomik ve sosyal fayda sağlanır. Bu durum mutlaka kurumsallaştırılmalıdır.
- Çıkarılacak yasanın kapsamı biraz genişletilerek şirket bilançolarındaki herkesçe bilinen birçok bozukluk veya gerçeğe uygun olmayan durum düzeltilmelidir. Bu, denetimlerin daha sağlıklı yapılmasını da kolaylaştıracaktır. Bilançolardaki gerçek olmayan konular şu başlıklarda toplanabilir.
1- Çeşitli nedenlerle kasa hesaplarında birikmiş olan tutarlar (fiktif) paralar gerçek rakama getirilmelidir.
2- Şirket ortaklarının cari hesapları genellikle gerçeği yansıtmamaktadır, bu durum düzeltilmelidir.
3- Stok hesapları mutlaka düzeltilmelidir, stoklarda genellikle kayıt dışı alım ve satımlar nedeniyle yıllar içinde oluşmuş olan miktar ve tutar farkları giderilmelidir.
4- Stopaj ödememek için dağıtılmayan ve yıllardır bilançoda biriken geçmiş yıllar karları düzeltilmelidir.
Ancak yukarıdaki hususların tekrarlanmaması içinde ilgili yasalarda gerekli düzenlemeler yapılmalı ki tekrar aynı noktaya gelmeyelim.
Selami Güngördü