“Sakın incitme bir cânı
Yıkarsın arş-ı Rahman’ı”
Alvarlı M. Lütfi Efendi
İnsanların birbirleriyle olan iletişimlerinde istem dışı da olsa zaman zaman tartışma ortamlarıyla karşılaşılmaktadır. Bazen bir konu hakkında derin bir tartışmanın tarafı olunur, bazen de bir olay ya da karşılaşılan bir durum üzerine haksızlığa uğranıldığı düşünülerek bir ya da birkaç kişi ile tartışmak durumunda kalınabilir. Hatta bazı durumlarda haksızlığın muhatabı olunmasa da, haksızlığa göz yummamak adına üçüncü şahıs olarak tartışmaya dahil olunabilir.
Pek çok durumda, bir tartışma oldukça düzeyli ilerlese bile; önyargı, hakkaniyet sahibi olmamak, gurur, hatayı kabullenmemek gibi pek çok sebepten dolayı, tarafların fikirlerinde bir değişme olmayacaktır. Ayrıca düzeyli ilerlemeyen tartışma ortamlarının çatışmaya dönüşmesi de sıkça görülen durumlardandır. Tartışma sırasında veya sonucunda istemeden de olsa kalp kırma, incitme ihtimali vardır. Bu gibi nedenlerden dolayı, tercih edilmesi gereken davranış şekli; tartışmalardan kaçınmaktır. Tartışma ortamlarından kaçınmak veya en azından tartışmanın seyrini kontrol altında tutabilmek için:
Öncelikle, çok haklı olduğunuz ve iyi bildiğiniz bir konuda, karşınızdakinin fikrini değiştirme mücadelesine girişmek yerine, onun bakış açısını anlamaya istekli olun ve bunu hissettirin. Ilımlı ve hoşgörülü bir yaklaşım sergileyin.
Anlaşmazlıkları olumlu karşılayın. Eğer sizin düşünmediğiniz bir nokta varsa, dikkatinizin o nokta üstüne çekilmesinden hoşnutluk duyun.
İçinizden gelen ilk tepki ile hareket etmeyin. Tepkilerinizi akıl süzgecinden geçirin. Dikkatli olun ve tepki vermeden önce düşünün.
İyi bir dinleyici olun. Bırakın muhatabınız sözünü bitirsin, direnmeyin, savunmaya geçmeyin ve tartışmayın, bu sadece aranıza engeller koyar. Kişilerle aranıza duvar örmeyin köprü kurun.
Anlaşabileceğiniz noktaları arayın. Karşınızdakinin sözlerini dinledikten sonra, önce aynı düşüncede olduğunuz noktaları ele alın.
Dürüst olun. Hata yaptığınız yerleri arayın ve bulduğunuzda bunu itiraf edin. Hatalarınız için özür dileyin. Dürüstlük insan kazandırır. Özür dilemek erdemdir.
Muhatabınıza değer verdiğinizi hissettirin, fikirlerini dinleyin, düşüneceğinize söz verin ve bunu içtenlikle yapın. Karşınızdaki haklı olabilir.
Siyaset tartışmaktan kesinlikle kaçının. Siyasi konular üzerinde genellikle uzlaşmaya varmak mümkün değildir ve konu büyük bir ihtimalle siyasi partilere dayanacaktır. Bu durum ise tartışmacıları, kontrolü kendilerinde olmayan bir kurumu savunmak açmazına sürükler.
Tartışmanın, tartışılan konu ekseninden, tartışanların kişilikleri eksenine kaymasına asla izin vermeyin.
“Düşüncenin üstesinden gelemeyen, düşünenin üstesinden gelmeye çalışır.” Paul Valéry
Öfke duygusu ve öz denetimin yitirilmesi son derece olumsuz sonuçlar doğurabilir. Böyle bir durumda tartışmaya kesinlikle son verin.
“Tartışmalarda öfkelendiğimiz zaman, gerçek için değil, kendi hesabımıza çalışmaya başlarız.” Thomas Carlyle
Öz denetiminin zayıf olduğunu bildiğiniz kişilerle hiçbir konuda tartışmayın.
Unutmayınız ki herkes her konuda sizin gibi düşünmeyebilir. Belirli bir konuda genel olarak memnuniyet hissi oluşturabilsek bile aksini düşünenler muhakkak olacaktır.
Mustafa İ. Sevimli