Yeni Türk Ticaret Kanunu Hakkında (6)


ORTAKLARIN ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞI

Yıllardır uygulamada muhasebecilere büyük kolaylık sağlamış ancak şirketlerin içinin boşalmasına ve büyük vergi kaybına neden olmuş bir konu nihayet 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda çözüme kavuşturulmuş ancak bu seferde başka tartışmalara neden olmuştur.

Çeşitli nedenlerle işle ilgili olduğu halde belgelendirilemeyen giderler, işletme sahiplerinin stopaj ödememek için kâr dağıtmadan şirketten çektikleri paralar ve hâkim ortakların ve yakınlarının çeşitli harcamalarının kaydedildiği muhasebe hesabı olan ortaklar cari hesabı artık kullanılmayacak, kullanıldığında ilgili kişi hapis cezasıyla karşı karşıya kalacaktır.

Yeni kanunda bu konu ile ilgili maddeler şunlardır.

II- Pay sahiplerinin şirkete borçlanma yasağı

MADDE 358

(1) İştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahipleri şirkete borçlanamaz. Meğer ki borç, şirketle, şirketin işletme konusu ve pay sahibinin işletmesi gereği olarak yapılmış bulunan bir işlemden doğmuş olsun ve emsalleriyle aynı veya benzer şartlara tabi tutulsun.

MADDE 644

(1) Aşağıda madde numaraları bildirilen anonim şirketlere ilişkin hükümler limitet şirketlere de uygulanır.

b) Feshe ilişkin 353 üncü, şirkete karşı borçlanma yasağına dair 358 inci maddeler.

Görüldüğü üzere pay sahiplerinin yani ortakların şirkete borçlanmaları kesinlikle yasaklanmış ancak sermaye taahhüdünden oluşan borç ile emsalleri ile aynı şartlarda olmak kaydıyla yapılan ticari işlemler hariç tutulmuştur. Bu konuyu kısaca açıklayalım.

Bir beyaz eşya satıcısı şirket sahibi kendi evine bir televizyon almak istediğinde diğer müşterilerine sattığı koşullarda parasını ödemek kaydıyla şirketine borçlanabilir.

VI- Şirketle işlem yapma, şirkete borçlanma yasağı

MADDE 395

(1) Yönetim Kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada bulunamaz.

(2) Yönetim Kurulu üyesi, onun 393 üncü maddede sayılan yakınları, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilirler.

(3) 202 nci madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dâhil şirketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler.

(4) Bankacılık Kanununun özel hükümleri saklıdır.

VII- Rekabet yasağı

MADDE 396

(1) Yönetim Kurulu üyelerinden biri, genel kurulun iznini almaksızın, şirketin işletme konusuna giren ticari iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi, aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez. Bu hükme aykırı harekette bulunan yönetim kurulu üyelerinden şirket tazminat istemekte veya tazminat yerine yapılan işlemi şirket adına yapılmış saymakta ve üçüncü kişiler hesabına yapılan sözleşmelerden doğan menfaatlerin şirkete ait olduğunu dava etmekte serbesttir.

(2) Bu haklardan birinin seçilmesi birinci fıkra hükmüne aykırı harekette bulunan üyenin dışındaki üyelere aittir.

(3) Bu haklar, söz konusu ticari işlemlerin yapıldığını veya yönetim kurulu üyesinin diğer bir şirkete girdiğini, diğer üyelerin öğrendikleri tarihten itibaren üç ay ve her hâlde bunların gerçekleşmesinden itibaren bir yıl geçince zamanaşımına uğrar.

(4) Yönetim Kurulu üyelerinin sorumluluklarıyla ilgili hükümler saklıdır.

Bu kurala uyulmadığı takdirde cezası,

A) Suçlar ve cezalar

MADDE 562

(5) Bu Kanunun;

c) 358 inci maddesine aykırı olarak şirkete borçlananlar,

d) 395 inci maddesine aykırı olarak şirkete borçlananlar,

üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

Ceza günlük 20 ila 100 TL arasında olmak üzere ve her defasında 6 – 73 bin lira olacaktır. İki defa para çekene 12-146 bin lira ceza kesilecek (Yeni TTK.Md.562/5-c ve TCK Md.52/1-2).

Görüldüğü üzere kanunda “asgari bir sınır” yok. Yasal olmayan şekilde 1 TL bile çekilmiş olsa en az 300 gün adli para cezası getiriliyor. Para cezasını ödemeyene, 300-730 gün arası hapis cezası, iki defa borçlanmışsa, en az 600 gün hapis cezası getiriliyor. Hapis cezasına erteleme yok (5275 Sayılı K.Md.106/9).

1 TEMMUZ 2012 TARİHİNDEN ÖNCE ŞİRKETE BORCU OLAN ŞİRKET ORTAKLARININ DURUMU

1 Temmuz 2012 tarihinden önce 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununun 358. Maddesine aykırı bir şekilde şirkete borçlanan gerek anonim şirket ortakları gerekse limited şirket ortakların 6103 sayılı Kanun’un 24/1 maddesine göre 1 Temmuz 2015 tarihine kadar şirkete olan borçlarını nakden ödemeleri gerekmektedir. Bu süre içerisinde şirket ortaklarının şirkete olan borçlarını nakden ödememeleri durumunda 1 Temmuz 2012 tarihinden sonra borçlanılmış gibi değerlendirilerek TTK’nın 562.maddesi gereğince adli para cezası uygulanacak para cezası ödenmese hapis cezası uygulanacaktır.

Şirket ortakları bu durumdan kurtulmak için şirketin elde ettiği kârdan hissesine düşen kısmını alabilecektir. Ancak Maliye Bakanlığı kâr payı avansı verilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmıştır. Bundan sonra bu düzenlemelere göre yıl içerisinde elde edileceği tahmin edilen kar kadar avans alınabilir, ancak bu rakam iyi tespit edilmeli yıl sununda elde edilen kârdan fazla avans çekilmişse yine yaptırımla karşı karşıya kalınacaktır. Bundan kurtulmanın en makul yolu üç aylık geçici vergi beyannamesi esas alınarak beyan edilen kâr kadar avans çekmektir.

Sonuç olarak, bu düzenleme sulandırılmadan uygulanabilirse bundan sonra şirketlerin içi boşalmayacak, finansal tablolar gerçeği gösterecek, en önemlisi de şirketlerin sermaye yapıları güçlenecektir. Bu düzenleme getireceği zihniyet değişikliği bakımından kanundaki en faydalı hükümlerden birisidir.

Selami Güngördü


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.